عبدعلی بن جمعه حویزی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدعلی بن جمعه حویزی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علی نقی فراهانی شیرازی |
| شاگردان | سید نعمت الله جزایری • شیخ حسین دهدشتی |
| تألیفات | تفسیر نورالثقلین • شرح شواهد المغنی • شرح لامیة العجم |
عبدعلی بن جمعه حویزی معروف به عروسی حویزی از محدّثان و مفسران شیعه است. سید نعمت الله جزایری و شیخ حسین دهدشتی از جمله شاگردان وی بودند. تفسیر نورالثقلین مشهورترین اثر حویزی است.
زندگانی
از تاریخ ولادت حویزی اطلاع دقیقی در دست نیست. به گفته خودش، در حویزه در از شهرهای خوزستان به دنیا آمده و از تبار عروسی است. تاریخ‌نگاران درباره عروسی اطلاعی به‌دست نداده‌اند. حویزی در شیراز سکونت داشته است.
وی شاگرد علی نقی فراهانی شیرازی بود، که سال‌ها منصب قضاوت فارس را به عهده داشت. و از وی اجازه روایت داشت. سید نعمت الله جزایری و شیخ حسین دهدشتی از جمله شاگردان او بودند.
درباره تاریخ درگذشت حویزی، اختلاف نظر وجود دارد. بیشتر منابع سال وفات وی را ۱۱۱۲ دانسته‌اند اما برخی بر این باورند که این تاریخ با تاریخ درگذشت شاگرد او، سید نعمت الله جزایری، اشتباه شده و تنها می‌توان گفت که حویزی در ۱۰۷۳ زنده بوده، زیرا در این تاریخ بر تفسیر او تقریظی نوشته شده است. تاریخ مرگ او ۱۰۵۳ نیز ذکر شده که نادرست است.
از محدثان شیعه
بر طبق شواهد به دست آمده حویزی یکی از محدّثان دوره خویش بوده به گونه‌ای که در میان گروه محدّثان، چون او کم دیده شده است. از جمله آن که وی به برخی سخنان که به صورت «قیل» در منابع شیعه ذکر شده، عمل می‌کرده و معتقد بوده که این سخنان از آن صاحب الزمان است که حضرت برای صیانت، آنها را در میان فقیهان، آن هم به گونه‌ای مبهم، گسترانده است.
تألیفات
نزدیکترین منبع به روزگار وی، کتاب امل الآمل نگاشته حرّ عاملی (متوفی ۱۱۰۴) است که معاصر وی بوده است. او پس از آن که عبدعلی بن جمعه را شخصی فقیه خوانده، از دو اثر وی به نام‌های نورالثقلین فی تفسیرالقرآن در چهار مجلد و شرح لامیةالعجم سروده حسین بن علی طغرایی (متوفی ۵۱۵) یاد کرده است. وی در ادامه با ستایش از تفسیر حویزی به این نکته اشاره کرده که از آن نسخه‌ای برای خویش نگاشته است. حرّ عاملی نیز اثری دیگر به نام شرح شواهد المغنی را از جمله تألیفات حویزی برشمرده است. برخی این کتاب را اثر ادیب و دانشمند معاصر و هم نام وی، عبدعلی فرزند ناصر حویزی، دانسته‌اند، ولی برخی دیگر گفته حرّ عاملی را که معاصر وی بوده قابل اعتمادتر می‌دانند.
تفسیر نورالثقلین
نور الثقلین تفسیری روایی و به زبان عربی از تالیفات حویزی است. در این مجموعه ۱۳۴۲۲ حدیث گرد آمده است. از آنجا که این کتاب دربرگیرنده آیات (ثقل اکبر) و روایات (ثقل اصغر) است، با اقتباسی از حدیث ثقلین که مورد قبول همه مسلمانان است، نورالثقلین نامیده شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک:خوانساری، ج۴، ص۲۱۸.
- ↑ امین، ج۸، ص۲۹.
- ↑ حرّ عاملی، قسم۲، ص۱۵۴؛ افندی اصفهانی، ج۳، ص۱۴۷.
- ↑ فسائی، ج۲، ص۱۱۴۷.
- ↑ نوری، ج۲، ص۱۵۹.
- ↑ ر.ک: خوانساری، ج۴، ص۲۱۴.
- ↑ امین، ج۱۰، ص۲۲۷؛ حسینی اشکوری، ج۱، ص۱۶۴.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات، ص۳۲۰، ۳۳۲.
- ↑ حویزی، مقدمه علی عاشور، ج۱، ص۱۲.
- ↑ ر.ک:خوانساری، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ ر.ک:خوانساری، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ ر.ک:امل الآمل.
- ↑ ر.ک:امل الآمل.
- ↑ ر.ک:افندی اصفهانی، ج۳، ص۱۴۸؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۴، ص۴۳، ۷۴، ج۱۸، ص۲۷۲.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- همو، طبقات اعلام الشیعة: الروضة النضرة فی علماء الماة الحادیة عشرة، بیروت، ۱۴۱۱/۱۹۹۰.
- عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمدحسینی، قم، ۱۴۰۱ق.
- امین.
- محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، تهران، ۱۴۱۴ق.
- محمدبن حسن حرّعاملی، امل الآمل، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۳۸۵)، چاپ افست قم، ۱۳۶۲ش.
- احمد حسینی اشکوری، تراجم الرجال، قم، ۱۴۱۴ق.
- عبدعلی بن جمعه حویزی، کتاب تفسیر نورالثقلین، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم، ۱۳۸۳-۱۳۸۵ش.
- عبدعلی بن جمعه حویزی، نورالثقلین، چاپ علیعاشور، بیروت، ۱۴۲۲ق.
- سید محمدباقر خوانساری، روضات الجنات.
- حسن بن حسن فسائی، فارسنامه ناصری، چاپ منصور رستگار فسائی، تهران، ۱۳۶۷ش.
- محمدهادی معرفت، التفسیر و المفسّرون فی ثوبه القشیب، مشهد، ۱۴۱۸-۱۴۱۹ق.
- حسین بن محمدتقی نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، قم، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: